علم ابراهیم (قرآن)از فضایل ابراهیم علیه‌السلام که در آیات قرآن اشاره شده، علم است. ۱ - علم شهودیعلم شهودی ابراهيم علیه‌السلام به ملکوت آسمانها و زمين: «وَكَذَلِكَ نُرِي إِبْرَاهِيمَ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ ...؛و اين گونه، ملكوت آسمانها و زمین و حاكميت مطلق خداوند بر آنها را به ابراهيم نشان داديم....» مقصود از ارايه ملكوت، علم شهودى است. ۲ - علم به فرزنددار شدنحضرت ابراهیم علیه‌السلام از فرزنددارشدن خود آگاه شدند. ۲.۱ - آگاهی توسط ملائکهآگاه شدن ابراهيم علیه‌السلام از فرزنددار شدن، به‌وسيله ملائکه: «هَلْ أَتَاكَ حَدِيثُ ضَيْفِ إِبْرَاهِيمَ الْمُكْرَمِينَ • إِذْ دَخَلُوا عَلَيْهِ فَقَالُوا سَلَامًا ... • ... وَبَشَّرُوهُ بِغُلَامٍ عَلِيمٍ؛ آيا خبر مهمانهاى گرامى ابراهيم به تو رسيده است؟! در آن زمان كه بر او وارد شدند و گفتند: سلام بر تو! ... و او را بشارت به تولّد پسرى دانا دادند.» ۲.۲ - آگاهی در پیریآگاه شدن ابراهيم علیه‌السلام از سوى ملائكه به فرزنددار شدن در دوران پیری: ۱. «وَلَقَدْ جَاءتْ رُسُلُنَا إِبْرَاهِيمَ بِالْبُشْرَى قَالُواْ سَلاَمًا ... • قَالَتْ يَا وَيْلَتَى أَأَلِدُ وَأَنَاْ عَجُوزٌ وَهَذَا بَعْلِي شَيْخًا...؛فرستادگان ما (فرشتگان) براى ابراهيم بشارت آوردند؛ گفتند: سلام! ... گفت: «اى واى بر من! آيا من فرزند مى‌آورم در حالى كه پيرزنم، و اين شوهرم پيرمردى است؟!....» ۲. «وَنَبِّئْهُمْ عَن ضَيْفِ إِبْراَهِيمَ • قَالُواْ لاَ تَوْجَلْ إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلامٍ عَلِيمٍ • قَالَ أَبَشَّرْتُمُونِي عَلَى أَن مَّسَّنِيَ الْكِبَرُ ...؛ و به آنها از مهمانهاى ابراهيم خبر ده. گفتند: نترس، ما تو را به پسرى دانا بشارت مى‌دهيم! گفت: آيا به من چنين بشارت مى‌دهيد با اين‌كه پير شده‌ام؟! ....» ۲.۳ - آگاهی از سوی خداآگاه شدن ابراهيم علیه‌السلام از سوى خدا به فرزنددار شدن: ۱. «وَإِنَّ مِن شِيعَتِهِ لَإِبْرَاهِيمَ • فَبَشَّرْنَاهُ بِغُلَامٍ حَلِيمٍ؛و از پيروان او ابراهيم بود؛ ما او (ابراهيم) را به نوجوانى بردبار و صبور بشارت داديم.» ۲. «سَلَامٌ عَلَى إِبْرَاهِيمَ • وَبَشَّرْنَاهُ بِإِسْحَاقَ نَبِيًّا مِّنَ الصَّالِحِينَ؛سلام بر ابراهيم! ما او را به اسحاق- پيامبرى از شايستگان- بشارت داديم.» ۳ - علم به نجومابراهيم علیه‌السلام آگاه به حركت اجرام آسمانی و آشنا به علم نجوم: «وَإِنَّ مِن شِيعَتِهِ لَإِبْرَاهِيمَ • فنظر نظرة فى النّجوم• فَقَالَ إِنِّي سَقِيمٌ؛و از پيروان او ابراهيم بود؛ و گفت: من بيمارم (و با شما به مراسم جشن نمى‌آيم).» از جمله «اّنى سقيم» بعد از جمله «نَظَرَ نظرةً» مى‌توان دريافت كه ابراهيم علیه‌السلام با علم نجوم آشنايى داشته است. روايتى از امام کاظم علیه‌السلام نيز آن را تأييد مى‌كند. ۴ - علم به عذاب قوم لوطآگاه شدن ابراهيم علیه‌السلام از نزول عذاب بر قوم لوط، از سوى ملائكه: وَلَمَّا جَاءتْ رُسُلُنَا إِبْرَاهِيمَ بِالْبُشْرَى قَالُوا إِنَّا مُهْلِكُو أَهْلِ هَذِهِ الْقَرْيَةِ إِنَّ أَهْلَهَا كَانُوا ظَالِمِينَ • قَالَ إِنَّ فِيهَا لُوطًا ....؛ و هنگامى كه فرستادگان ما بشارت تولد فرزند را براى ابراهيم آوردند، گفتند: ما اهل اين شهر و آبادى قوم لوط را هلاك خواهيم كرد، چرا كه اهل آن ستمكارند. ابراهيم گفت: در آنجا لوط است! ....» ۵ - تعلم‌دهنده حضرت ابراهیمابراهيم علیه‌السلام، تعليم‌يافته از جانب خداوند: ۱. «وَتِلْكَ حُجَّتُنَا آتَيْنَاهَا إِبْرَاهِيمَ عَلَى قَوْمِهِ...؛اينها دلايل ما بود كه به ابراهيم در برابر قومش عطا كرديم....» ۲. «وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّهُ كَانَ صِدِّيقًا نَّبِيًّا • يَا أَبَتِ إِنِّي قَدْ جَاءنِي مِنَ الْعِلْمِ مَا لَمْ يَأْتِكَ ...؛در اين كتاب، ابراهيم را ياد كن، كه او پيامبرى بسيار راستگو بود. اى پدر! دانشى براى من آمده كه براى تو نيامده است ....» ۶ - عناوین مرتبطبصیرت ابراهیم (قرآن). ۷ - پانویس۸ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲، ص۱۲۸، برگرفته از مقاله «علم ابراهیم علیه‌السلام». |